کسب‌وکارها همواره با تهدیدات بسیاری روبرو هستند و هر چه تعداد کاربران، دستگاه‌ها و برنامه‌هایمان بیشتر باشد، این تهدیدها بیشتر است و باید به امنیت سرور توجه بیشتری داشته باشیم. هر سازمان ارائه دهنده سرویس به مشتریان و کارمندانش، باید بتواند از شبکه‌اش حفاظت کند. امنیت سرور و شبکه به شما در حفاظت از اطلاعات در برابر حملات کمک می‌کند و نگهبان شهرت شماست.

با جوان هاست همراه باشید.در این مقاله  16 راهکار عملی را به صورت مفصل و موردی بررسی می‌کنیم تا باید بررسی آنها بتوانید خطراتی که سرور و شبکه شما را تهدید می‌کند به حداقل برسانید. برای پشتیبانی شبکه به صورت شبانه روزی نیز می‌توانید با کارشناس‌های جوان هاست در ارتباط باشید.

پشتیبانی شبکه شبانه‌روزی در جوان هاست
متخصصان شبکه فالنیک پیوسته کنار شما هستند تا شبکه‌ای بدون توقف را تجربه کنید. همین حالا روی لینک کلیک کنید و از خدمات پشتیبانی شبانه روزی متخصصان ما بهره‎‌مند شوید.

خدمات پشتیبانی شبکهتماس با کارشناس

16 راهکار کاربردی برای افزایش امنیت سرور

هکرها همیشه سرورهایی را هدف قرار می‌دهند که آسیب‌پذیرترند. پس اگر ادمین هستید و مسئولیت تامین امنیت سرور و اطلاعات آنها را بر عهده دارید، باید خطرات و ریسک‌ها را کاهش دهید. برای بالا بردن امنیت سرور رعایت نکاتی مانند امنیت اتصالات سرور، مدیریت کاربران سرور، امنیت پسورد سرور و … بسیار مهم است. در ادامه 16 راهکار کاربردی برای افزایش امنیت سرور را معرفی می‌کنیم.

راهکارهای امنیت اتصالات برای بالا بردن امنیت سرور

ابتدا در زمینه امنیت اتصالات سرور نکات زیر را در نظر بگیرید:

1- ایجاد و استفاده از اتصال امن

وقتی به سرور ریموت وصل می‌شوید، باید کانال امنی برای اتصال ایجاد کنید. بهترین راه برای ایجاد اتصال محافظت شده، استفاده از پروتکل SSH یا Secure Shell است. برخلاف Telnet، در SSH تمام دیتای منتقل شده، رمزگذاری می‌شود. برای استفاده از پروتکل SSH شما باید SSH Daemon را نصب کنید و کلاینت SSH را داشته باشید تا بتوانید دستورات را استفاده و سرورها را مدیریت کنید. SSH به صورت پیش فرض از پورت 22 استفاده می‌کند. همه و از جمله هکرها این را می‌دانند پس تغییر شماره پورت، راه آسانی است تا شانس هکر را برای حمله به سرورتان کم کنید. می‌توانید برای SSH از شماره پورت‌های 1024 تا 32767 استفاده کنید.

2- برای احراز هویت از SSH Keys استفاده کنید.

به جای پسورد می‌توانید سرور SSH را با استفاده از یک جفت SSH Key احراز هویت کنید. این کار بهترین جایگزین لاگین‌های سنتی است. تعداد بیت‌های Keyها از پسورد بیشتر است و به راحتی کرک نمی‌شوند. رمزگذاری متداول RSA 2048-bit برابر است با پسورد 617 رقمی.

یک جفت Key شامل public key و private key است.

public key چند کپی دارد که یکی از آنها روی سرور می‌ماند و بقیه با کاربران به اشتراک گذاشته می‌شود. هر کسی که public key دارد، قدرت رمزگذاری دیتا را نیز دارد و فقط کاربر متناظر با private key می‌تواند دیتا را بخواند. private key با کسی به اشتراک گذاشته نمی‌شود و باید نزد کاربر به صورت امن نگه داشته شود. هنگام برقراری اتصال، سرور قبل از دادن دسترسی، private key کاربر را بررسی می‌کند. بدین ترتیب بدون پسورد لاگین می‌شوید.

اگر می‌خواهید با لایه‌های امنیت شبکه و انواع تهدیدات آن آشنا شوید، مطالعه مقاله چک لیست تامین امنیت شبکه را از دست ندهید.

3- انتقال فایل را با پروتکل امن FTPS انجام دهید.

برای اینکه از خطر هکرها و دزدی اطلاعاتتان در امان باشید برای انتقال فایل از/به سرور از پروتکل FTPS یا File Transfer Protocol Secure استفاده کنید. این پروتکل فایل‌های اطلاعاتی و اطلاعات احراز هویت را رمزگذاری می‌کند.

FTPS هم از command channel و هم از data channel استفاده می‌کند و کاربر از هر دو می‌تواند استفاده کند. توجه داشته باشید که از فایل‌ها فقط هنگام انتقال، محافظت می‌شود و به محض اینکه به سرور برسند، دیگر رمزگذاری شده نیستند. به همین دلیل قبل از ارسال فایل‌ها، لایه امنیتی دیگری اضافه کنید.

4- از SSL Certificate استفاده کنید.

برای بالا بردن امنیت در سرورهای وب از SSL یا Secure Socket Layer استفاده کنید. این پروتکل از اطلاعاتی که با اینترنت بین سیستم‌ها جابجا می‌شود، محافظت می‌کند. این پروتکل دیتاهایی مانند نام‌ها، ID ها، شماره کارت‌ها و دیگر اطلاعات شخصی را به هم ریخته می‌کند؛ در نتیجه هنگام انتقال، قابل دزدیده شدن نیستند. وب سایت‎‌هایی که دارای SSL Certificate هستند، در URL آنها HTTPS وجود دارد که نشان‌دهنده امن بودن آنهاست.

certificate به غیر از رمزگذاری دیتا، برای احراز هویت کاربر هم استفاده می‌شود. با مدیریت certificate در سرورهایتان می‌توانید احراز هویت کاربر را ایجاد کنید. ادمین‌ها می‌توانند سرورها را برای ارتباط با احراز هویت متمرکز و هر certificate دیگری پیکربندی کنند.

استفاده از SSL Certificate برای افزایش امنیت سرور
برای بالا بردن امنیت در سرورهای وب از SSL یا Secure Socket Layer استفاده کنید.

5- استفاده از شبکه های خصوصی

یکی دیگر از راه‌های تامین ارتباطات امن استفاده از شبکه‌های خصوصی و شبکه‌های خصوصی مجازی – virtual private networks است. در این شبکه‌ها برخلاف شبکه‌های باز، فقط در داخل شبکه خصوصی می‌توانید ارتباط برقرار کنید. شبکه‌های باز در برابر حمله هکرها آسیب‌پذیرترند. اما شبکه‌های خصوصی و شبکه‌های خصوصی مجازی به کاربران خاصی، دسترسی می‌دهد و در دسترسی‌ها محدودیت ایجاد می‌کند.

شبکه‌های خصوصی از آی پی خصوصی استفاده می‌کنند تا کانال‌های ارتباطی ایزوله بین سرورها با همان رِنج ایجاد کنند. در نتیجه چند سرور با یک اکانت، اطلاعات و دیتا را بدون اینکه در معرض فضای عمومی قرار گیرند، جابجا می‌کنند. با استفاده از virtual private networks وقتی قصد اتصال به سرور ریموت را دارید مثل این است که به صورت لوکال این کار را می‌کنید.

راهکارهای مدیریت کاربران برای بالا بردن امنیت سرور

در ادامه نکات مربوط به مدیریت کاربران سرور را برمی‌شماریم:

6- نظارت بر لاگین‌های کاربر

با استفاده از نرم افزارهای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، بر تلاش‌های کاربر برای لاگین نظارت کنید. این کار به عنوان راهکاری برای بالا بردن امنیت سرور در برابر حمله Brute Force است. تئوری اصلی در این حمله این است که وقتی تعداد خاصی تلاش برای حدس زدن پسورد انجام گیرد، در نهایت دسترسی کاربر قطع می‌شود.

نرم افزارهای Intrusion prevention تمام فایل‌های لاگ را بازبینی می‌کنند و تلاش‌های مشکوک برای لاگین را تشخیص می‌دهند. اگر تعداد تلاش‌ها از تعداد عادی فراتر رود، نرم افزار، آی پی آدرس را برای مدت کوتاه یا برای همیشه بلاک می‌کند.

7- مدیریت کاربران

هر سرور یک کاربر روت دارد که می‌تواند هر دستوری را اجرا کند. پس مراقب باشید این قدرت به دست فرد غیرمجاز نیفتد. پیشنهاد می‌شود لاگین به روت را در SSH غیرفعال کنید.

کاربر روت به عنوان قدرتمندترین کاربر همواره مورد توجه هکرها است و شما با غیرفعال کردن این کاربر، هکر را با درهای بسته مواجه می‌کنید در نتیجه سرورتان در برابر حملات در امان است.

برای اینکه مطمئن شوید که کاربر روت مورد سو استفاده نیست، بهتر است اکانت کاربری محدودی ایجاد کنید که تمام قدرت روت را نداشته باشد اما بتوانید اغلب کارهای ادمینی را با آن انجام دهید و فقط در مواقع ضروری از کاربر روت استفاده کنید.

مدیریت کاربران در بالا بردن امنیت سرور
کاربر ادمین با استفاده از دستورات Sudo یا Super User Do دسترسی بالاتری دارد تا کارهای حساس ادمینی را انجام دهد.

روش های تقویت پسورد برای بالا بردن امنیت سرور

در ادامه به نکات امنیت پسورد سرور می‌پردازیم:

8- انتخاب پسورد، پسورد سرور باید چگونه باشد؟

نکات مهم در انتخاب پسورد سرور عبارتند از:

  1. از پسورد پیش‌فرض و پسورد خالی استفاده نکنید.
  2. پسورد حتما باید دارای پیچیدگی و طول مناسبی باشد.
  3. از پالیسی یا سیاست Lockout استفاده کنید.
  4. پسوردها را با استفاده از رمزگذاری قابل بازگشت – reversible encryption ذخیره نکنید.
  5. پسورد ها را روی کاغذ ننویسید.
  6. احراز هویت دو مرحله‌ای تعیین کنید.
  7. برای نشست‌های غیرفعال، زمان تایم اوت مشخص کنید.
  8. واضح است که اطلاعات شخصی مثل تاریخ تولد، شهر و هر چیزی که شما را به کاربر مربوط کند را نباید برای پسورد در نظر بگیرید. چون حدس آن مخصوصا برای کسانی که شما را می‌شناسند، راحت است.
  9. از سری کاراکترهای تکراری استفاده نکنید.
  10. از کلمات معنی دار (کلماتی که در دیکشنری هست) استفاده نکنید.
  11. از یک پسورد برای چند اکانت استفاده نکنید. اگر یک اکانت هک شود احتمال هک شدن باقی اکانت‌ها هم بالا است.
  12. برای پیگیری پسوردها از برنامه مدیریت پسورد مانند KeePass استفاده کنید.
  13. تاریخ انقضا برای پسورد تنظیم کنید. بسته به سطح امنیتی لازم، باید چند هفته یا چند ماه تعیین کنید.

9- استفاده از Passphrases برای پسورد سرور

برای افزایش امنیت سرور بهتر است پسوردهای عبارتی به جای کلمه‌ای استفاده کنید. عبارت ورود طولانی‌تر است و بین کلمات آن جای خالی قرار دارد یعنی در واقع جمله است. مثلا Ilove!ToEatPizzaAt24425GolhaSt. این عبارت ورود شامل حروف بزرگ و کوچک و عدد و کاراکترهای خاص است و البته بلندتر از پسورد. همچنین به خاطر سپردن عبارت ورود راحت‌تر است از یک سری حروف بی‌ربط که در کنار هم قرار دارند. از طرفی چون عبارت ورود دارای 49 کاراکتر است، هک کردن آن بسیار سخت‌تر است.

نکات تکمیلی تامین و بالا بردن امنیت سرور

در ادامه نکات تکمیلی در تامین و بالا بردن امنیت سرور ارائه می‌دهیم.

10- داشتن برنامه منظم آپدیت و آپگرید سرور

نرم افزارهای سرور را مرتب آپدیت کنید. این کار مرحله مهمی در تامین امنیت سرور در برابر هک است. اگر آپدیت نکنید، نقاط ضعفی که در نرم افزارهایی که آپدیت نشده‌اند، وجود دارد و کشف شده، شانس هکرها را برای استفاده از آنها بالا می‌برد. با آپدیت نکردن، راه هکر را برای صدمه زدن به سیستم تان باز می‌گذارید. اگر همه چیز را به روز رسانی کنید اولین خط دفاعی را ایجاد کرده‌اید.

آپدیت خودکار راهی تضمینی است تا آپدیت را فراموش نکنیم. البته اعمال تغییرات توسط خود سیستم می‌تواند خطرناک هم باشد. بهتر است محیط تستی فراهم کنید تا چگونگی اجرای آپدیت را بررسی، سپس روی کل سیستم اعمال کنید.

به طور مرتب کنترل پنل سرور، سیستم‌های مدیریت محتوا و پلاگین‌های آن را آپدیت کنید. هر وصله امنیتی جدیدی که عرضه می‌شود را استفاده کنید تا مشکلات امنیتی موجود را برطرف کند. اگر می‌خواهید با روش‌های نگهداری و مانیتورینگ سرور آشنا شوید، مطالعه مقاله چک لیست نگهداری سرور را در برنامه داشته باشید.

11- تمام سرویس‌های غیرضروری را غیرفعال یا خاموش کنید.

با غیرفعال کردن تمام سرویس‌های غیر ضروری، زمینه حمله so-called را کاهش می‌دهید. این اصطلاح امنیت سایبری یعنی نصب و نگهداری حداقل ملزومات اجرای سرویس. توصیه می‌شود که فقط پورت‌های شبکه که سیستم عامل و اجزای نصب شده استفاده می‌کنند را فعال کنید. هرچه پورت فعال سیستم، کمتر باشد بهتر است.

در مبحث امنیت سرور ویندوز به این نکته توجه کنید که سرور ویندوز فقط باید اجزای مورد نیاز را داشته باشد. بالا بردن امنیت ویندوز سرور هم از جمله نکاتی است که باید به آن توجه ویژه کنید و در مقاله “چک لیست امنیتی ویندوز سرور چیست؟” می‌توانید درباره آن بخوانید.

در مبحث امنیت سرور‌های لینوکس باید دقت کنید که سرور لینوکس باید حداقل نصب‌ها را به همراه بسته‌های واقعا ضروری داشته باشد. اغلب لینوکس کارها از اتصالات وروردی روی اینترنت استفاده می‌کنند. پس باید فایروال را کانفیگ کنید تا فقط روی پورت‌های خاصی اتصال برقرار شود و دیگر اتصالات غیرضروری حذف شود.

هنگام نصب نرم افزارها توجه کنید که فقط موارد موردنیازتان را در نظر بگیرید همچنین auto-started را روی سیستم‌تان بررسی کنید که آیا می‌خواهید باشد یا نه.

12- اطلاعات سرور را Hide کنید.

تا حد امکان اطلاعات مربوط به زیرساخت را به حداقل برسانید. هرچه درباره سرور کمتر اطلاعات داده شود، بهتر است. توصیه می‌شود، شماره نسخه هر نرم افزار نصب شده روی سرور را نیز مخفی کنید. به طور پیش‌فرض حتی تاریخ آپدیت هم ارائه می‌شود و نقطه ضعف و راهی خواهد بود برای حمله هکرها. برای حذف اطلاعات باید اطلاعات را از هدر HTTP در greeting banner نرم افزار پاک کنید.

13- از سیستم‌های intrusion detection استفاده کنید.

برای تشخیص هرگونه فعالیت غیرمجاز از IDS یا intrusion detection system به عنوان مثال Sopho استفاده کنید تا تمام پروسس‌های در حال اجرا روی سرور را مانیتور کنید. امکان تنظیم آن به صورت روزانه و اسکن‌های اتوماتیک دوره‌ای یا اجرای دستی آن وجود دارد.

ویژگی Chassis Intruction Detection در تامین امنیت سرور به صورت فیزیکی، این امکان را فراهم می‌کند که اگر کسی بدون اجازه و مجوز، اقدام به باز کردن درب کیس و جابجا کردن قطعات کند، ادمین شبکه هشدارهایی دریافت کند. این ویژگی در سرورهای hp وجود دارد.

برای دانلود بررسی امنیت در سرورهای HPE Proliant Gen10 روی لینک زیر کلیک کنید:

دانلود فایل بررسی امنیت در سرورهای HPE Proliant Gen10

14- فایروال تنظیم کنید.

تامین امنیت سرور با کنترل و محدود کردن دسترسی‌ها امکان‌پذیر است. به طور کلی سه نوع سرویس، عمومی، خصوصی و داخلی روی سرور ران است. سرویس عمومی اغلب روی سرور وب اجرا می‌شود و باید اجازه دسترسی به وب را بدهیم. سرویس‌های خصوصی مثلا با دیتابیس در ارتباط است و کاربران مختلف با سطح دسترسی مختلف روی سرور تنظیم می‌شود. سرویس‌های داخلی هرگز نباید در معرض اینترنت و دنیای بیرون باشند و ارتباط فقط بین سرور و ارتباطات لوکال برقرار است.

نقش فایروال‌ها این است که دسترسی‌ها را فیلتر و محدود می‌کند. این محدود کردن بر اساس مجاز بودن یا نبودن کاربر در استفاده از سرویس انجام می‌شود. فایروال را برای محدود کردن تمام سرویس‌ها به جز آنهایی که برای سرور ضروری است پیکربندی کنید.

Clementine1550 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/5JO3e
Chuck882 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/5JO3e
Rodney4189 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/bODKa
Gilbert469 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/N6nl1
Alejandra4078 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Serenity3263 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/XIZGD
Tara3654 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Tara1443 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/j3kEj
Sophia3973 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/68Y8V
Jaxon3621 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/FIJkD
Madelyn2229 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Quentin3027 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/XIZGD
London1420 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/oYjg5
Aaliyah3909 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/j3kEj
Ayden4215 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/68Y8V
Hannah1233 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/5JO3e
Johnny3882 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/oYjg5
Pamela3433 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/68Y8V
Levi968 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/XIZGD
Kane467 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/j3kEj
Madelyn4647 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Adrian3055 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Anahi2584 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/6539m
Jeffrey1940 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/XIZGD
Bailey1031 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/FIJkD
Colby1087 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Nelson3495 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/5JO3e
Gina2686 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/9fnIC
Ricardo2761 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/TbTre
Dante2494 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/XIZGD
McKenzie482 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/9fnIC
Isla4995 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/A5ni8
Alissa4532 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Emma1750 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/68Y8V
Marco1682 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Amber1668 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Edmund3224 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/bODKa
Betsy2276 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/5JO3e
Ronald1224 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/oYjg5
Jackson2232 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Leanne420 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/5JO3e
Terrence2443 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/j3kEj
Fiona1262 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/68Y8V
Ernest4159 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/9fnIC
Esperanza4611 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Juliet3176 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/6539m
Morgan3499 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/bODKa
Jake4857 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/YvSxU
Rochelle2388 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/YvSxU
Kenneth1380 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Freddie686 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/YvSxU
Darby1097 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Angelina4938 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/a0B2m
Ally473 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/N6nl1
Kirk4408 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/YvSxU
Clarissa741 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Danielle3342 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/9fnIC
Aria3904 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/FIJkD
Haley1326 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/XIZGD
Sara3863 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/6539m
Bobby4869 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/N6nl1
Reagan3723 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://shorturl.fm/m8ueY
Eduardo3078 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Join the winning team of affiliates! https://shorturl.fm/68Y8V
Dora2226 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://shorturl.fm/oYjg5
Holden3993 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Super https://shorturl.fm/6539m
Beryl4125 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Cheryl3659 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Olivia2200 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Juan805 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Gloria5000 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Carrie684 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Brian296 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Colton3925 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Clementine286 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Logan858 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Stephanie4294 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Luna2181 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Gabriella4463 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Marion1001 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Patrick2098 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Rosemary4991 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Percy1675 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Kendra3700 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Nolan4151 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Millie169 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Tanya3753 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Julia588 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/N1ikS2
Abram1766 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://is.gd/N1ikS2
Landon19 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/N1ikS2
Collin1936 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://rb.gy/4gq2o4
Jamal3968 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://rb.gy/4gq2o4
Finn4196 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://rb.gy/4gq2o4
Julia3553 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://urlr.me/zH3wE5
Archie3876 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://t.ly/tndaA
Travis3346 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://t.ly/tndaA
Cody3784 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://t.ly/tndaA
Clyde4719 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://t.ly/tndaA
Willow2758 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://t.ly/tndaA
Rex329 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://lc.cx/xjXBQT
Lynn1611 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://lc.cx/xjXBQT
Teresa4363 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Awesome https://lc.cx/xjXBQT
Elvira2851 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://lc.cx/xjXBQT
Molly4622 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://lc.cx/xjXBQT
Arlo4601 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://lc.cx/xjXBQT
Camden1358 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://lc.cx/xjXBQT
Annabelle1174 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://lc.cx/xjXBQT
Bennett2944 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://shorturl.at/2breu
Nevaeh3250 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/tpjNyL
Marvin112 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/tpjNyL
Eugene2031 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Good https://is.gd/tpjNyL
Gwen1664 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
Very good https://is.gd/tpjNyL
Madison1208 گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.
https://myteana.ru/forums/index.php?autocom=gallery&req=si&img=6603
elavil chronic fatigue syndrome گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.

elavil chronic fatigue syndrome

elavil chronic fatigue syndrome

brand cialis trial pack گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.

brand cialis trial pack

brand cialis trial pack

brand cialis online گفت:
دیدگاه شما منتظر بررسی است. این یک پیش‌نمایش است؛ دیدگاه شما بعد از تأیید قابل نمایش خواهد شد.

brand cialis online

brand cialis online